“Kuş beyinli” deyimi, genelde zeka yoksunu insanlar için küçümseyici bir benzetme olarak kullanılır. Ama kuşların doğada sergilediği davranışlara bakıldığında, bu ifadenin aslında kuşlara haksızlık olduğu giderek daha net anlaşılıyor.

Zeka belirtileri gösteren kuşlar listesi giderek uzuyor. Kargaların alet kullanabildiği, hatta insanları tanıyıp bazılarına karşı olumsuz bir hafıza geliştirebildiği biliniyor. Saksağanların kendilerini aynada tanıyabildiği de uzun süredir bilinen bir gözlem. Son olarak, şehir hayatına şaşırtıcı biçimde uyum sağlamış bir başka kuş türü daha gündeme geldi: Atmacalar.

Yeni yapılan gözlemlerde, bir atmacanın şehir içinde, trafik ışıklarını kendi lehine kullanarak avlandığı belirlendi. Olay şöyle gelişiyor: Bir evin önünde serçeler ve küçük kuşlar için düzenli olarak yem bırakılıyor. Atmaca ise bu durumu fark etmiş. Ancak doğrudan havadan dalış yapmak yerine daha farklı bir yol seçmiş.

Kırmızı ışığın yanmasını bekliyor. Araçlar durduğunda, onların arkasına saklanarak yavaş yavaş evin önüne kadar yaklaşıyor. Bu şekilde, yerdeki serçeler onu fark etmiyor. Yaklaştığı mesafe av için yeterli hale geldiğinde, ani bir hamleyle saldırıyor.

Bu yöntemin tercih edilmesinin basit bir nedeni var. Eğer yüksekten uçarak yaklaşsa, serçeler çok daha erken fark edip kaçıyor. Ama yerde, özellikle de arabaların sağladığı görsel engelleri kullanarak ilerlediğinde, neredeyse görünmez hale geliyor.

Bu yalnızca atmaca için değil, şehir yaşamına adapte olan birçok kuş türü için dikkate değer bir örnek. Daha önce kuzgunların otoyol kenarlarında otomobillere çarpan böcekleri topladığı ya da ötücü kuşların yırtıcılardan saklanmak için park halindeki araçları kullandığı da gözlemlenmişti.

Ama trafik ışığı gibi insanlara özgü bir sistemin, kuşlar tarafından böyle stratejik bir şekilde değerlendirilmesi, doğadaki zekanın ne kadar farklı biçimlerde karşımıza çıkabileceğini bir kez daha gösteriyor.