Eski bilgisayarlara yeni hayat: ChromeOS Flex ile eski PC ve Mac’lerinizi yenileyin

Sevdiğiniz o eski bilgisayarınızdan ayrılmak zor mu geliyor? Merak etmeyin, yalnız değilsiniz. Hak edilmiş donanımlar bile bir gün emekliye ayrılır. Belki de yeni nesil bilgisayarların cazibesi, ya da Microsoft’un Windows 11 güncellemeleriyle “eskileri” dışlaması yüzünden… Peki, o çok sevdiğimiz ama artık yavaşlayan bilgisayarlarımıza ne yapacağız? Onları bir Chromebook’a dönüştürmeye ne dersiniz?

Neden eski bilgisayarlarımızı değerlendirmeliyiz?

Eski bilgisayarları güncel Windows sürümlerine uyarlamak için internette birçok “hile” bulabilirsiniz, ancak bunların ne kadar işe yaradığı her zaman belirsizdir. Daha yaygın ve güvenilir bir alternatif ise, hala iş görebilecek donanıma, yakında eskimeye başlayacak Windows yerine güncel bir Linux dağıtımı yüklemektir. İşte tam da burada “üçüncü yol” devreye giriyor: ChromeOS Flex.

ChromeOS, Google’ın açık kaynaklı Chromium OS’nin ticari versiyonudur ve kendisi de bir Linux dağıtımı olan Gentoo üzerine kurulmuştur. Özellikle koronavirüs pandemisi sırasında artan ilgiyle birlikte Chromebook’ların popülaritesi patladı. Pazar araştırmalarına göre, 2021’in ikinci çeyreğinde Google’ın işletim sistemini kullanan dizüstü bilgisayarların sevkiyatı bir önceki yıla göre yüzde 75 arttı.

ChromeOS Flex nasıl ortaya çıktı?

Google bu başarıdan güç alarak, ücretsiz Chromium işletim sistemini PC ve Mac’ler için optimize eden Neverware adlı şirketi satın aldı. Bu satın alma, Google’ın 2022 ilkbaharında kendi ChromeOS’una dayalı, Neverware’in Cloudready‘sinin geliştirilmiş hali olan ChromeOS Flex‘i sunmasına yol açtı. Artık bu işletim sistemi sadece orijinal Chromebook donanımlarında değil, aynı zamanda çok sayıda eski Windows PC ve Mac’te de kullanılabiliyor. Üstelik her zaman güncel Chromebook sürümüyle aynı seviyede kalıyor.

ChromeOS’un avantajları nelerdir?

ChromeOS, 13 yıl önce piyasaya sürülmesinden bu yana sürekli geliştirilse de, en belirgin özelliği hafifliğidir. Windows ve macOS gibi işletim sistemleri yüksek donanım gücü gerektirirken, Google’ın işletim sistemi performans konusunda oldukça mütevazıdır.

İşte bu yüzden ChromeOS’un Flex sürümü, eskiyen PC’ler için biçilmiş kaftandır. Güncel bir Windows veya macOS sürümünün altında ezilen bu platformlar, ChromeOS Flex ile genellikle sorunsuz bir şekilde çalışabilir.

ChromeOS, mütevazı başlangıçlardan bu yana, günümüzdeki hemen her günlük görev için kullanılabilen modern ve esnek bir işletim sistemine dönüştü. Buna internette gezinme, e-posta ve sohbet uygulamalarını kullanma, Google Docs ve Microsoft 365 gibi çevrimiçi ofis çözümleriyle çalışma, Google Fotoğraflar ile resimleri düzenleme, YouTube ve Netflix gibi platformlarda video izleme, hatta Xbox Cloud Gaming, GeForce Now ve Steam gibi bulut oyun servisleriyle oyun oynama da dahildir.

Bu saydıklarımız da gösteriyor ki, kullanımın ana odağı Chrome web tarayıcısı veya “aşamalı web uygulamaları” (PWA) olarak adlandırılan çevrimiçi servislerdir. Veriler de büyük ölçüde bulutta depolanır, bu nedenle Chromebook’ların dahili depolama alanı günümüz standartlarına göre genellikle küçüktür.

Ancak bu, ChromeOS kullanıcılarının sürekli internet bağlantısına bağımlı olduğu anlamına gelmez. Örneğin, Google Docs gibi ofis uygulamaları, belgeleri çevrimdışı olarak da önbelleğe alabilir. Böylece internet bağlantınız kesilse bile çalışmalarınıza güvenle devam edebilirsiniz.

Her ay yeni işlevler ekleniyor

Google, ChromeOS’a her ay yeni işlevler ekliyor. Yılda yalnızca bir kez büyük güncelleme yayınlayan Windows ve macOS’un aksine, ChromeOS kullanıcıları Pixel akıllı telefonlara benzer şekilde sürekli güncellemeler alıyor. Bu güncellemeler arka planda sessizce gerçekleşir ve genellikle birkaç dakika içinde tamamlanır, sadece bir yeniden başlatma yeterlidir. En önemlisi, Google’a göre ChromeOS Flex kişisel kullanıcılar için tamamen ücretsizdir ve öyle kalacaktır.

ChromeOS Flex kimler için ideal?

Google ve donanım ortakları için Chromebook’ların ana müşterileri, özellikle ABD’de, okullar, üniversiteler ve şirketlerdir. Bunun başlıca nedenleri düşük satın alma maliyetleri, kolay yönetim ve virüslere/siber saldırılara karşı yüksek güvenlik seviyesidir. ABD eğitim pazarında satılan dizüstü bilgisayarların yüzde 60’ından fazlası Chromebook’tur.

ChromeOS Flex ile Google, yöneticilerin farklı sistemlerle uğraşmasına gerek kalmadan mevcut PC ve Mac donanımlarını yönetilen cihaz filolarına entegre etmelerini sağlıyor. Bir şirket zaten Kurumsal bir lisans satın almışsa, yeni ChromeOS Flex cihazlarını bu lisansa ekleyebilir ve Google Admin Console’u kullanarak yönetebilir. Böylece BT departmanı, tüm cihazları güncel tutabilir, şirket genelinde yazılım yükleyebilir veya engelleyebilir, hatta kayıp bilgisayarlardan buluta veri erişimini silebilir.

PC bir Chromebook değildir: Önemli farklar

Microsoft’un aksine, Google işletim sistemini her donanım üreticisine lisanslamaz. Lenovo, HP veya Dell gibi firmalar yeni bir Chromebook sunmak isterse, Google’ın cihazı önceden test etmesi gerekir. Bu şekilde, Google, tüm lisanslı üreticiler ve fiyat aralıklarında mümkün olan en tutarlı kullanıcı deneyimini sağlamayı hedefler. Örneğin, klavye, dokunmatik yüzey ve herhangi bir dokunmatik ekran belirli kriterleri karşılamalıdır. Ayrıca, Chromebook’un birkaç saniye içinde açılması beklenir.

Bu kalite örneği, üçüncü taraf donanımlarda, özellikle de eski Windows PC’lerin geniş yelpazesinde bir eksikliktir. Sonuç olarak, Google akla gelebilecek her cihazda mükemmel ChromeOS deneyimini garanti edemez. Başka bir deyişle, ChromeOS Flex’in bilgisayarınızda “tik” atması mümkün olabilir ama her zaman sorunsuz çalışmayabilir.

Çalışıp çalışmayacağını deneyebilirsiniz

Yine de, durumun böyle olup olmadığını öğrenmek için sadece sertifikalı donanım listesini kontrol etmenize gerek yok, kendiniz de deneyebilirsiniz. ChromeOS Flex, bir USB bellekten bağlayıcı olmayan bir test çalıştırmasına izin verir. Sistem bu harici depolama ortamından çalışıyorsa, bilgisayarın dahili SSD’sinde veya sabit diskinde de çalışma ihtimali yüksektir.

Ancak unutmayın: ChromeOS Flex, son kurulum sırasında işletim sistemini kurmak istediğiniz SSD veya sabit sürücüdeki tüm verileri (hem Windows’u hem de kayıtlı dosyalarınızı) siler. Birçok Linux dağıtımında bulunan çift önyükleme (dual-boot) sistemi henüz sunulmamaktadır.

Sınırlamalar: Android yok ama Linux var

“Gerçek” Chromebook’ların aksine ChromeOS Flex, maalesef Android uygulamalarını yüklemek için Google Play Store’u sunmuyor. Google’ın bu uygulamaları neredeyse yönetilemez bir donanım yelpazesinde çalıştırması gerekiyor ki bu, bir yazılım devi için bile imkansıza yakın bir görevdir.

Aynı durum kısmen Google’ın mevcut her Chromebook’ta sunduğu Linux geliştirme ortamı için de geçerlidir. Bu ortam öncelikle Linux programlama araçlarının kullanılmasına olanak tanır; ancak biraz bilgi birikimiyle uygulama mağazalarını yüklemek ve böylece programları tamamlamak için de kullanılabilir.

ChromeOS Flex altında Linux konteyneri bazı bilgisayarlarda kullanılabilirken bazılarında kullanılamıyor. Yani burada da kendiniz denemeniz gerekecek. Sertifikalı olmayan donanımlarda da donanımla ilgili sorunlar yaşanabilir. Örneğin, bazı kullanıcılar bilgisayarlarındaki web kameralarının artık çalışmadığını bildiriyor. Özellikle Microsoft Surface modellerini kurarken ve kullanırken birçok uyumsuzluk olabiliyor. Linux kullanıcıları bu tür “kilitlenmiş” cihazların sorunlarına aşinadır.

ChromeOS Flex ayrıca CD ve DVD sürücüleri ve eski PC ve Mac’lerdeki FireWire arayüzleri gibi “eski” donanımları desteklemez. Öte yandan, WLAN yazıcılar kullanılabilir olmalıdır.

ChromeOS Flex’i denemek için neye ihtiyacınız var?

Eski bilgisayarınızı buldunuz ve üzerinde ChromeOS Flex’i denemeye karar verdiniz mi? O zaman ihtiyacınız olan tek şey en az 8 GB depolama kapasitesine sahip önyüklenebilir bir USB bellek.

Önyükleme ortamı herhangi bir PC, Mac veya Chromebook üzerinde oluşturulabilir. Bunun için Chrome web tarayıcısına ve Chrome Web Mağazası’nda bulabileceğiniz “Chromebook Recovery Utility” adlı uzantıya ihtiyacınız olacak.

Google’a göre, gelecekteki “Chrome PC’niz” en az 4 GB RAM’e sahip olmalı. ChromeOS Flex’in dahili sabit sürücünün veya SSD’nin üzerine yazmasına karar verirseniz, bunun en az 16 GB kapasiteye sahip olması gerekir. 64 GB genellikle fazlasıyla yeterlidir.

ChromeOS Flex’i kurmak için bir Google hesabınızın olması gerekir. Gmail kullanıyorsanız zaten bir hesabınız vardır. Ancak yine de accounts.google.com web sitesinde yeni bir Google hesabı oluşturabilirsiniz.

ChromeOS Flex bilgisayarınızda çalışır mı?

ChromeOS Flex şu anda Acer, Dell ve Lenovo gibi çeşitli üreticilerin PC’lerinin yanı sıra Intel yonga setlerine dayalı bazı Mac’ler de dahil olmak üzere yaklaşık 600 sertifikalı cihazı desteklemekte. Google, uyumlu modellerin resmi listesini (bit.ly/flex_models) sürekli olarak genişletiyor.

Mevcut ARM PC’ler ve Apple’ın Silicon SoC’lerine sahip Mac’ler ChromeOS Flex’i desteklemiyor. Şimdiye kadar Intel ya da AMD işlemcili bir bilgisayar gerekliydi. Ancak, ARM mimarili Chromebook’lar uzun süredir piyasada olduğu için günümüzün Snapdragon X işlemcilerine adım atmak imkansız görünmüyor.

Nasıl çalışıyor: ChromeOS Flex’i PC ve Mac’te deneyin

Önyükleme çubuğunu oluşturmaktan deneme modunu başlatmaya veya yüklemeye kadar, Google, ChromeOS Flex’e giden yolu basitleştirdi. Tüm adımlarda size rehberlik ediyoruz:

Google Chrome web tarayıcısını başlatın, Chrome Web Mağazası’ndan “Chromebook kurtarma programı” uzantısını yükleyin ve çalıştırın.

İlk olarak “Listeden model seç” seçeneğine tıklayın. “Üretici” seçim menüsünde ‘Google ChromeOS Flex’i ve ardından ‘Ürün seç’ altında ‘ChromeOS Flex’i seçin.

USB belleğinizi takın ve seçim menüsünden seçin. Bir sonraki adımda, sürücü görüntüsünün oluşturulmasını başlatın. USB 3 özelliklerini karşılayan bir bellek çubuğu kullanmanızı öneririz; çünkü eskiyen hedef bilgisayarda yalnızca USB 2 veya hatta USB 1 arabirimleri olsa bile, önyükleme çubuğunu oluşturmak daha hızlı olacaktır.

ChromeOS Flex ile oluşturduğunuz USB önyükleme çubuğunu hedef bilgisayara takın. Bilgisayarınız açılırken uygun işlev tuşunu (genellikle [F2], [F12] veya [Del]) basılı tutun. Bu tuş üreticiye göre değişebilir; başlangıçta ekranda “Önyükleme Menüsü için F12’ye basın” gibi bir mesaj görebilirsiniz.

Önyükleme menüsünde, önyükleme sürücüsü olarak USB belleği seçin. Bunu genellikle marka adı veya depolama kapasitesi ile tanımlayabilirsiniz.

Bilgisayarınız doğrudan BIOS/UEFI’ye önyükleme yapıyorsa, “Önyükleme” sekmesine gidin ve USB belleği birincil önyükleme aygıtı olarak belirleyin. Değişiklikleri kaydedin ve bilgisayarı yeniden başlatın.

Yeni oluşturduğunuz USB önyükleme çubuğunu hedef Mac’e takın. Mac’iniz açılırken [Option] veya [alt] tuşunu basılı tutun.

Kısa bir süre sonra Mac’in önyükleme seçimi, macOS sürücüsünün yanında ChromeOS Flex içeren USB önyükleme çubuğunu görüntüler. Çubuğu önyükleme sürücüsü olarak seçin ve [Return] tuşuna basın.

İlk temel yapılandırmalardan (dil, klavye) sonra ChromeOS Flex’i başlatabilirsiniz. Çalışabilirliği test etmek için önce “Sadece dene” seçeneğini seçin. ChromeOS Flex’in güvenli bir şekilde yüklenebileceği Apple bilgisayarlarının listesi kıyaslandığında kısadır (bit.ly/flex_models). Bununla birlikte, örneğin iMac veya Mac mini’nin Intel modelleri genellikle ikinci el olarak ucuza elde edilebildiğinden cazip olabilir, zira genellikle artık mevcut macOS sürümleri için kullanılamıyorlar.

Google’sız alternatif: FydeOS

ChromeOS Flex’in Google ile olan yakın bağlantısından şüpheleniyor musunuz? O zaman açık kaynaklı Chromium OS’yi temel alan FydeOS sizin için bir alternatif olabilir. Orijinaline benzer şekilde hafiftir, ancak dilerseniz Google hizmetleriyle entegrasyonu ortadan kaldırır ve kendi bulut depolama hizmetini sunar.

FydeOS’un ChromeOS Flex’e göre bazı işlevsel avantajları da var. Desteklenen donanım listesi daha uzun ve Microsoft Surface serisinden birçok modelin yanı sıra Raspberry Pi’yi de içeriyor. Ayrıca Chromebook gerektirmeden Android uygulamalarının yerel olarak kullanılmasına da izin veriyor.

Tıpkı ChromeOS Flex gibi, alternatif FydeOS da gerçek kurulumdan önce bir USB bellek kullanarak kendi donanımınızda çalışıp çalışmayacağı test edilebilir. FydeOS kişisel olarak ücretsiz kullanılabiliyor; ancak özel tablet ve şirket çözümlerinin yanı sıra bulut hizmetleri için de ücret talep ediliyor.

PWA’lar nedir?

“Aşamalı Web Uygulaması” (PWA), duyarlı bir web sitesi ile yerel bir uygulama arasında bir tür melezdir. Tek bir tıklamayla yüklenen bu uygulama, web sitesini masaüstünde kendi penceresinde hareket ettirilebilen bir uygulamaya dönüştürür. Özelliği; örneğin tanıdık sistem bildirimlerini kullanabilmeniz için sorunsuz bir şekilde entegre olmasıdır. PWA’lar genellikle sürekli bir internet bağlantısından bağımsız olmak için çevrimdışı işlevler de sunar.

X, Reddit, Spotify, Telegram ve ARD dahil olmak üzere birçok şirket ve sağlayıcı hizmetlerini PWA olarak zaten sunuyor. Google, PWA’ların yaygınlaşmasının arkasındaki itici güçlerden biri olarak kabul ediliyor ve Gemini, Google Fotoğraflar, Haritalar, Mesajlar, Sohbet, Meet, Drive ve YouTube için kurulumları mevcut.