COVID-19 pandemisinin ilk dört yılı geride kalırken, bu dönemde aşıların gerçek etkisi somut rakamlarla ortaya kondu. Yeni bir çalışmaya göre, 2020 ile 2024 yılları arasında uygulanan aşılar, dünya genelinde yaklaşık 2,5 milyon insanın hayatını kurtardı. Bu da yaklaşık olarak her 5.400 doz aşı başına bir hayat kurtarıldığı anlamına geliyor.

Università Cattolica del Sacro Cuore (İtalya, Milano) liderliğindeki bilim insanlarına göre, toplamda uygulanan 13 milyar doz aşı, dünya nüfusunun %67’sini kapsadı. Her 900 doz aşı, ortalama bir yaşam yılını kurtarmaya katkıda bulundu. Bu da yılda toplam 14,8 milyon yaşam yılı kazancı anlamına geliyor.

Kaliforniya Üniversitesi’nden Dr. Monica Gandhi, 31 Aralık 2023 itibarıyla dünya nüfusunun üçte ikisinin birincil aşı serisini tamamladığını belirtiyor.

Pandeminin ilk aylarında, henüz aşılar yaygın değilken, yoğun bakım ünitelerine kaldırılan COVID-19 hastalarının yaklaşık %44’ü hayatını kaybediyordu. ABD’deki aşırı ölümlerin %72’si doğrudan COVID-19’a bağlanırken, 2020-2021 arasında dünya genelinde 14,9 milyon fazladan ölüm yaşandığı tahmin ediliyor.

Avrupa’daki 18 ülkeden elde edilen veriler, sadece 2020-2022 yılları arasında 16,8 milyon yaşam yılının kaybedildiğini gösteriyor.

Aşı geliştirme süreci: Eşi görülmemiş bir hız

SARS-CoV-2 virüsüyle ilgili ilk bilgiler elde edilir edilmez, bilim dünyası hızla harekete geçti. Uluslararası iş birliğiyle geliştirilen ilk aşılar, klinik aşamaya şaşırtıcı bir hızla ulaştı. Bu aşıların hastane yatışlarını ve ölümleri önlemedeki başarısı, hem saha verileriyle hem de bu yeni çalışma ile rakamlarla da doğrulandı.

Çalışmanın yazarları Prof. Stefania Boccia ve Dr. Angelo Maria Pezzullo, bu analizle ilgili şu değerlendirmeyi yapıyor: “Daha önce birçok araştırma yapıldı, ancak bu çalışma küresel verileri kullanması, Omicron dönemini kapsaması ve kurtarılan yaşam yılı sayısını hesaplaması bakımından şimdiye kadarki en kapsamlı analizdir.”

Kimlerin hayatı kurtarıldı?

Analize göre aşı sayesinde kurtarılan hayatların:

  • %82’si, virüs bulaşmadan önce aşı olan kişilerde gerçekleşti.

  • %57’si, Omicron varyantının yaygın olduğu dönemdeydi.

  • %90’ı, 60 yaş ve üzeri bireylerden oluşuyordu.

Bu veriler, COVID-19 aşılarının özellikle yaşlı bireyler için ne kadar kritik olduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor.

Dr. Gandhi’ye göre, salgının en başından beri bilinen bir gerçek vardı: “Çocuklar COVID-19’un ciddi komplikasyonlarına karşı düşük risk grubundaydı.” Bu nedenle, çocuk ve gençlerin kurtarılan yaşam yılı istatistiklerine etkisi oldukça sınırlı kaldı.

Gandhi, benzer modelleme çalışmalarının gelecekteki pandemilerde, aşırı kısıtlayıcı politikaların zararlarını azaltırken, en çok risk altındaki grupları etkili şekilde korumaya da yardımcı olabileceğini vurguluyor.

Aşılama başarısı ve kızamık karşılaştırması

Her ne kadar COVID-19 aşıları büyük bir başarı olsa da araştırmacılar, kızamık aşısı gibi daha yerleşik aşılara kıyasla bazı zayıf noktaların altını çiziyor:

COVID aşılarının kurtardığı yaşam yıllarının, aynı dönemde kızamık aşısı tarafından kurtarılanlara göre 30 kat daha az olduğu belirtiliyor.

Aşılar hakkındaki toplumsal güvensizlik ve tereddüt, pandeminin bıraktığı zor miraslardan biri olarak dikkat çekiyor.