Son yıllarda, özellikle de ABD’de okullarda yaşanan şiddet olaylarının artmasıyla birlikte eğitim kurumları dijital gözetim sistemlerine daha fazla yatırım yapmaya başladı. Öğrencilerin internet kullanımını izleyen bu sistemlerin ne kadar etkili olduğu ise zaman zaman gündeme gelen vakalarla tartışmaya açılıyor. Bu kez dikkat çeken bir olay, Florida’nın Deland kentinde yaşandı.

Yerel polisin verdiği bilgiye göre, Southwestern Ortaokulu’na devam eden 13 yaşında bir öğrenci, okul tarafından sağlanan bilgisayar üzerinden ChatGPT’ye “dersin ortasında arkadaşımı nasıl öldürebilirim?” şeklinde bir soru yöneltti. Bu ifade, öğrencilerin çevrim içi etkinliklerini tarayan bir yazılım sistemi tarafından anında tespit edildi ve okul yetkililerine uyarı gönderildi.

Gözetim sistemini işleten şirketin adı Gaggle. ABD genelinde birçok okul bölgesiyle çalışan şirket, öğrenci davranışlarını izlemeye yönelik araçlar sunuyor. Sistem, tehlikeli ya da rahatsız edici olarak işaretlenebilecek kelimeleri algılayarak ilgili durumu okul yönetimine veya güvenlik birimlerine bildiriyor. Bu örnekte olduğu gibi, öğrencinin yazdığı mesaj doğrudan izleme filtresine takıldı.

Kısa süre sonra harekete geçen yerel polis, öğrenciyi sorguya aldı. Olayı haberleştiren yerel yayın kuruluşuna göre, öğrenci polis ifadesinde bu mesajın bir “şaka” olduğunu ve sadece “trollük” yaptığını söyledi. İfadesine göre, kendisini rahatsız eden bir arkadaşı vardı ve yazdıklarını ciddiye almamıştı. Ancak polis ve okul yönetimi bu açıklamayı yeterli bulmadı. Volusia İlçe Şerif Ofisi olayla ilgili yaptığı açıklamada, “Kampüste acil durum yaratan bir şaka daha” ifadesini kullanarak ailelere çocuklarıyla bu konularda konuşmaları yönünde çağrıda bulundu.

Öğrencinin tam olarak neyle suçlandığı henüz netleşmemiş olsa da, tutuklandığı ve bölgedeki bir gençlik gözaltı merkezine götürüldüğü bildirildi.

Gözetleme sistemi nasıl çalışıyor?

Gaggle’ın kamuya açık kaynaklarında sistemin nasıl çalıştığına dair bazı bilgiler yer alıyor. Şirket, öğrencilerin Google, ChatGPT veya benzeri platformlar üzerinden yaptığı yazışmaları ve aramaları tarayabildiğini belirtiyor. Belirli anahtar kelimeler üzerinden çalışan filtreler sayesinde, zararlı olabilecek içerikler tespit ediliyor. Sistem, şiddet, intihar, zorbalık gibi davranışlara işaret eden içerikleri ekran görüntüsüyle birlikte okul yetkililerine sunuyor.

Şirket, bu yaklaşımıyla öğrencilerin güvenliğini önceliklendirdiğini ifade ediyor. Aynı zamanda öğrencilere okul tarafından sağlanan dijital araçlar üzerinde özel hayat beklentisinin olmaması gerektiğini de vurguluyor. Bu görüş, ABD’deki Çocukların İnternet Koruma Yasası gibi yasal düzenlemelere dayandırılıyor.

Beraberinde gelen soru işaretleri

Ancak bu tür dijital gözetim uygulamaları, mahremiyet ve öğrencilerin kişisel alanı açısından bazı soru işaretleri de doğuruyor. Bu alandaki eleştirilerden biri, Demokrasi ve Teknoloji Merkezi’nden geldi. Kuruluşun yöneticisi Elizabeth Laird, bu tür sistemlerin öğrenci yaşamında polis müdahalesini olağanlaştırdığını savunuyor. Ayrıca, uyarı sistemlerinin sık sık yanlış alarm verdiğine dikkat çekerek, öğrencilerin gereksiz yere hedef haline getirilebileceği endişesini dile getiriyor.