Batı Teksas’taki evinin önünde duran Ann Walter, geçtiğimiz günlerde hayatının en gerçeküstü anlarından birini yaşadı: Gökyüzünden yavaşça inen, dev bir beyaz-turuncu paraşütle asılı duran, araba büyüklüğünde bir cihaz…

Yaklaştıkça NASA logosunu gördü ve o an anladı; elinde, gezegenler arası uzay kalıntılarını fotoğraflamak üzere tasarlanmış, pahalı bir bilimsel araştırma ekipmanı vardı. Walter, “Yerde durup havada bir şey gördüğünüzde, ne kadar büyük olduğunu fark etmiyorsunuz” diye anımsıyor o anları.

Bu tür inişler Teksas’ın geniş açık arazileri ve altyapı eksikliği nedeniyle zaman zaman yaşansa da, bu özel görev hem taşıdığı yük hem de fırlatılma zamanlaması açısından oldukça sıra dışıydı. Balon, 1 Ekim’de New Mexico’dan havalandı ve ertesi gün Teksas, Plainsview’a indi.

Bu görevde asıl dikkat çeken nokta, balonun fırlatıldığı tarihti: Hükümetin kapandığı gün, 1 Ekim. Normalde NASA, bu tür durumlarda tüm görevlerini askıya alırdı. Ancak bu görevden sorumlu baş araştırmacı Christopher Mendillo ve ekibi, benzersiz bir astronomik durum nedeniyle ya o gün fırlatma yapmak ya da görevi ertelemek zorundaydı.

Bu durum, yılda iki kez gerçekleşen ve “atmosferik dönüş” olarak bilinen bir fenomendi. Atmosferik dönüş, orta enlem stratosferik rüzgarlarının yavaşlayıp yön değiştirdiği kısa bir zaman dilimiydi. Yüksek irtifa balon görevleri, havada mümkün olan en uzun süre kalmak için bu rüzgâr değişiminden yararlanmak zorundaydı.

Mendillo, “2025’te görevimizi fırlatıp bilim ve teknoloji hedeflerimize ulaşabileceğimiz tek bir gün vardı ve o da hükümetin kapandığı gündü” diyor. Bu, ekibin bilimsel hedeflerine ulaşmak için tüm engellere rağmen görevlerini gerçekleştirmek zorunda kaldığı anlamına geliyordu.

Balonun içindeki görev

Bu kadar kritik bir zamanda fırlatılan balonun taşıdığı ekipman, PICTURE-D (Enkaz Diskleri için Yeniden Kullanılabilir Bir Deney Kullanan Gezegen Görüntüleme Koronagrafı Test Ortamı) adlı yörünge altı bir teleskoptu. Bu teleskop, özellikle gezegenler arasındaki gezegen öncesi kalıntıları görüntülemek için tasarlanmıştı. Baş araştırmacı Mendillo, “Görmeyi umduğumuz şey, gezegenlerin işaret levhaları, gezegenlerin kanıtları. Gelecekte, daha güçlü cihazlarla yapacağımız görevlerde gezegenlerin kendilerini de görüntülemeyi umuyoruz” diyerek görevin amacını açıkladı.

PICTURE teleskopları henüz James Webb Uzay Teleskobu’nun gücüyle boy ölçüşemese de, balon tabanlı teleskoplarla neler yapılabileceğinin sınırlarını zorluyor. NASA, Teksas’a iniş yapan ekipmanı başarılı bir şekilde geri aldı ve hükümetin tekrar kapanmaması durumunda, PICTURE-D’nin 2027’de yeniden stratosfere gönderilmesini planlıyor.