Gökyüzüne baktığımızda Ay’ın bazen bembeyaz, bazen sarımsı, hatta kızıl bir renkte parladığını görürüz. “Mavi Ay” ya da “Kanlı Ay” gibi ilginç isimlerle anılan bu durumlar, genellikle özel astronomik olaylarla ilişkilendirilse de, Ay’ın kendi ışığı olmadığı gerçeği kafaları karıştırabilir. Peki, Ay sadece Güneş’ten aldığı ışığı yansıtırken nasıl oluyor da farklı renklerde görünüyor? Cevap sandığınızdan daha basit ve tamamen bilimde gizli.

Ay, bilindiği gibi, kendi başına ışık üretmez. Tıpkı bir ayna gibi, Güneş’ten gelen ışığı Dünya’ya yansıtır. Ay yüzeyinden alınan örnekler, uydumuzun büyük ölçüde anortozit adı verilen grimsi bir kayadan oluştuğunu gösteriyor.

Bazı daha koyu bölgelerde bazalt bulunsa da, Ay’ın genel yüzeyi homojen bir gri renge sahip. Gri renk ise ışığı neredeyse eşit şekilde emer. Yani, ışık spektrumunun her dalga boyundan küçük bir miktarını alır ve geri kalanını Dünya’ya yansıtır. İşte bu sayede Ay, o ikonik gri-beyaz görünümüne kavuşur.

Atmosferin ışıkla dansı

Ay’ın gözümüze nasıl göründüğünü belirleyen en önemli faktör, Dünya atmosferinin durumudur. Işığın atmosferimizde katettiği yol ve buradaki parçacıklarla etkileşimi, gözümüze ulaşan ışığın dalga boylarını büyük ölçüde değiştirir.

Ay gökyüzünde tepeye yakın konumlandığında, ışığın atmosferde aldığı yol kısadır. Bu durumda ışık çok fazla dağılmadan neredeyse tüm beyaz ışık bize ulaşır ve Ay, parlak ve beyaz görünür.

Ancak Ay ufka yaklaştığında durum değişir. Işığın atmosferden geçerken açısı önemli ölçüde büyür ve kat ettiği yol uzar. Bu uzun yolculuk sırasında ışık, atmosferdeki gaz molekülleri ve toz parçacıkları tarafından daha fazla dağılır. Işık, görünür spektrumdaki tüm dalga boylarını içerdiğinden, atmosfer hangi dalga boylarının gözümüze ulaşacağını etkileyebilir. Bu da Ay’ın renginin değişmesine neden olur.

Kanlı Ay ve Mavi Ay’ın sırrı

Örneğin, bir Ay tutulması sırasında yaşanan Kanlı Ay olayı, bu mekanizmanın en iyi örneklerinden biridir. Tutulma esnasında Güneş ışığı, Dünya’nın atmosferinden geçerek Ay’a ulaşır. Bu sırada, atmosferimizdeki parçacıklar mavi ışığın tüm dalga boylarını emer veya saçar. Mavi ışık dağıldığı için, sadece kırmızı ve turuncu dalga boyları Ay’a ulaşabilir ve oradan bize yansır. Bu yüzden Ay tutulmaları sırasında Ay, kızıl-turuncu bir renge bürünür.