Kaliforniya’da yaşayan 61 yaşındaki bir adamın eklem ağrıları için kullandığı bitkisel takviyeler, onu aylar süren sersemlik haliyle yoğun bakımda yaşam mücadelesi vermeye kadar götürdü. Görünüşte zararsız olan bu takviyelerin, bir kişinin vücudunu nasıl tamamen çökertebileceğini gösteren bu vaka, Annals of Internal Medicine: Clinical Cases dergisinde yayımlandı ve bitkisel ürünlerin ardındaki tehlikelere dikkat çekti.

İsmi açıklanmayan adam, hastaneye geldiğinde genel durumu kötüydü. Ateşi vardı, yürüyemeyecek kadar güçsüzdü, sürekli mide bulantısı çekiyordu ve vücudunda iyileşmekte olan çok sayıda yara vardı. Kalp atış hızı ve solunumu yüksek, kan basıncı ise kritik derecede düşüktü. İlk laboratuvar testleri, kanında Staphylococcus aureus bakterisi olduğunu gösterdi. Sırt ağrılarının sebebi ise omurgasının içinde ve çevresinde hızla kötüleşen bir enfeksiyondu.

Doktorlar, omurilik üzerindeki baskıyı azaltmak için acil ameliyat planlasa da, hastanın kan basıncı o kadar düşüktü ki, ardından gelişen mide-bağırsak sistemindeki kanama nedeniyle hızla hemorajik şoka girdi. Yoğun bakım ünitesine kaldırıldığında, ince bağırsaklarında “sızan” bir ülser ve ciddi bir yemek borusu iltihabı tespit edildi. Kanamayı durdurdular, ancak durumu kötüleşmeye devam etti; solunumu kötüleşti ve entübe edilmek zorunda kalındı.

Vücudu çökerten bitkisel takviyeler: HPA ekseni nasıl kapandı?

Hastanın durumu, doktorları böbrek üstü bezlerinde bir sorun olduğundan şüphelenmeye itti. Böbrek üstü bezleri, stres hormonu olarak bilinen kortizol dahil olmak üzere hayati steroid hormonlarını üretiyor. Kortizol salınımını kontrol eden karmaşık mekanizmaya Hipotalamus-Hipofiz-Adrenal (HPA) ekseni denir. Bu eksen, kan basıncını, bağışıklık tepkilerini ve metabolizmayı düzenlemede kritik rol oynar. Hastanın durumu, HPA ekseninin düzgün çalışmadığı ve böbrek üstü yetmezliği yaşadığı anlamına geliyordu.

Endokrinologlara danışan doktorlar, hastanın kortizol seviyesinin çok düşük olduğunu doğruladılar. Böbrek üstü yetmezliğinin nedenini ararken, ailenin verdiği bir bilgi asıl sebebi ortaya çıkardı: Adam, dört yıldır, hatta bazen günde dört kez, eklem ağrıları için üç farklı bitkisel takviye kullanıyordu. Ancak hastalanmadan kısa süre önce aniden bu takviyeleri bırakmıştı.

Ve suçlu belli oldu

Artri King, Nhan Sam Tuyet Lien ve Linsen Double Caulis Plus adındaki bu takviyeler, ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından daha önce de uyarıldığı üzere, gizlice listelenmemiş glukokortikoidler içeriyordu. Yapılan testler, hastanın iki takviyesinde bu güçlü steroidlerin varlığını doğruladı.

Doktorlar, hastanın aslında glukokortikoidlerden aşırı doz aldığını fark etti. Sürekli olarak vücuttaki normal seviyeyi aşan steroidler, hem bağışıklık tepkilerini baskılayarak enfeksiyonlara ve ülserlere yol açmış hem de daha önemlisi, HPA ekseninin “kapanmasına” neden olmuştu. Adamın kronik kullanım sonrası steroidleri aniden bırakması, tam anlamıyla bir adrenal krize yol açmıştı ve bu da hastaneye geldiğindeki düşük tansiyon ve genel çöküşün nedeniydi.

Hemen hidrokortizon tedavisine başlanan hasta krizden kurtarılsa da, HPA ekseninin toparlanması altı haftayı buldu. Bu süreçte tekrarlayan bakteriyel enfeksiyonlar gelişti ve aylarca süren yoğun bakım ve deliryumun ardından nihayet evine dönebildi.

Doktorlar, bu vakayı halkı gizli glukokortikoidler konusunda eğitmek için bir uyarı olarak nitelendiriyor. Reçetesiz satılan ve düzenlemeye tabi olmayan bu takviyelerin, tahmin edilenden çok daha ciddi sağlık komplikasyonlarına yol açabileceği konusunda hem hekimlerin hem de hastaların dikkatli olması gerekiyor.