Meksika’nın Pátzcuaro Gölü, Dünya’nın en nadir amfibilerinden biri olan Achoque semenderine (Ambystoma dumerilii) ev sahipliği yapıyor. Halk arasında “ejderha” olarak da anılan bu gizemli canlılar, Dünya üzerinde sadece bu gölün çamurlu derinliklerinde yaşıyor ve nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya. Tahminlere göre, Michoacán eyaletindeki bu özel yuvada sadece 150 yetişkin achoque hayatta kalmış durumda.

Bu nadir türün korunması için başlatılan iddialı yeni bir proje kapsamında, ilk kez bu canlılara mikroçip takılarak bireysel olarak tanımlanmaları sağlandı. Chester Hayvanat Bahçesi’nden Proje Lideri Adam Bland, amfibileri sadece görünümlerine bakarak ayırt etmenin neredeyse imkansız olduğunu belirtiyor. Ancak semenderler söz konusu olduğunda, mikroçip takmak da kolay bir iş değil.

Bland, amfibilerin suda yaşayan yaşam tarzları ve kendilerini yenileyebilen benzersiz biyolojileri nedeniyle, geleneksel etiketleme yöntemlerinin işe yaramadığını açıkladı. Hatta bazı amfibi türlerinin mikroçipleri zamanla vücutlarından dışarı attığı veya emdiği biliniyor. Bu zorluklara rağmen korumacılar, bu narin canlılar için güvenli ve kalıcı bir mikroçip implantasyonu yöntemi geliştirmeyi başardı.

Rahibelerden projeye hayati destek

Koruma ekibine bu hassas çalışmada beklenmedik bir kaynaktan yardım geldi: Monasterio de la Virgen Inmaculada de la Salud rahibeleri. Rahibelerin, bir zamanlar geleneksel öksürük şurubu yapımında kullanılan achoque semenderleriyle köklü bir geçmişi var. Türün sayısı azalmaya başlayınca, rahibeler bu amfibileri manastır tanklarında yetiştirmeye ve onlara bakmaya başladılar. Manastır, bugün nesli tükenme tehlikesindeki bu tür için hayati bir can simidi haline gelmiş durumda.

Korumacılar, pirinç tanesi büyüklüğündeki mikroçiplerini yabani popülasyonda denemeden önce, yöntemin güvenliğini test etmek için manastırı ziyaret ettiler. Manastır, bu kritik çalışma için 28 semender sağladı. Chester Hayvanat Bahçesi, yerel araştırma merkezleri ve üniversitelerden gelen uzmanlar, manastırda toplam 80 achoque semenderine çip taktı.

Gözetim ve başarı

Rahibeler, mikroçip takma işlemini korumacı bir gözle yakından izledi. Bu durum, Bland’in ifadesiyle, “Her kesimden insanın bu türü kurtarmak için nasıl bir araya gelebileceğinin gerçek bir göstergesi” oldu. Çip takılan semenderler, 20 gün sonra ve sonrasında dört ay boyunca titizlikle kontrol edildi. Ekip, bu izleme sürecinde semenderlerin sağlığında herhangi bir olumsuz değişim veya uzun vadeli sorun bildirmedi. En önemlisi, çiplerin hepsi yerinde kaldı.

Bu yöntemin güvenilirliğinin kanıtlanmasıyla, korumacılar artık yabani achoque semenderlerini tek tek yakalayıp mikroçipleyerek sağlıklarını ve popülasyon sayılarını güvenilir bir şekilde izleyebilecek. Bu çabanın, Pátzcuaro Gölü semenderlerinin geleceği için olumlu bir koruma etkisi yaratma şansı gerçekten yüksek. Bland, “Gölün dibindeki çamurda yaşayan bir semenderle insanların ilgisini çekmek zor, ancak gerçekten ilginçler ve yerel topluluklar için büyük bir kültürel değere sahipler” diyerek bu amfibilerin önemini vurguluyor.