Massachusetts Üniversitesi Amherst‘teki araştırmacılar, doğadan ilham alan çarpıcı bir keşfe imza attı. Yapılan çalışmalarda, eşek derisinden salgılanan doğal bir bileşiğin, insanları en sık ısıran kene türlerinden biri olan Ixodes scapularis (halk arasında geyik kenesi olarak bilinir) üzerinde güçlü bir itici etkisi olduğu ortaya kondu.

Bu kene türü; Lyme hastalığı, anaplazmoz ve babesiosis gibi ciddi ve uzun süreli enfeksiyonlara yol açabilen hastalıkların yayılmasında rol oynuyor.

Mevcut Kene Kovucular Yeterince İdeal Değil

Hâlihazırda kullanılan en yaygın kene kovucular, DEET ve permetrin gibi kimyasallardan oluşuyor. Yönlendirmelere uygun kullanıldığında bu maddeler güvenli kabul edilse de, içerikleri bazı kullanıcılar için endişe kaynağı olabiliyor. Daha doğal ve zararsız alternatifler arayanlar için bu yeni keşif umut vadediyor.

Eşek Derisi Keneleri Neden İtiyor?

Araştırmanın başyazarı ve NEWVEC’te doktora öğrencisi olan Eric Siegel, farklı kene türlerinin farklı hayvanları konak olarak tercih ettiğini belirtiyor. Örneğin, keneler genellikle atlardan beslenmeyi tercih ederken, eşekleri pek tercih etmiyorlar. Bunun nedenlerinden biri, eşek derisinin salgıladığı kimyasal maddeler.

Bu salgılar arasında yer alan (E)-2-oktenal, keneler üzerinde caydırıcı bir etkiye sahip. Siegel bu durumu şöyle açıklıyor:

“Bir eşeğin kokusu, bir atınkinden belirgin şekilde farklı. Keneler için eşek ‘alıştıkları ev sahibi gibi kokmuyor’. Bu da onları beslenmekten alıkoyuyor.”

Bu bileşiğin insanlar veya evcil hayvanlar üzerinde uygulanması durumunda, kenelerin yaklaşmasını engelleme potansiyeli bulunuyor.

Laboratuvar Testlerinde Güçlü Sonuçlar

Siegel ve ekibi, laboratuvarda yaptıkları testlerde oktenalin keneleri caydırmada oldukça etkili olduğunu gözlemledi. Hatta, bu etkinin bazı durumlarda DEET’ten daha güçlü olduğu belirtildi. Özellikle erkek keneler üzerinde daha belirgin bir etki gözlendi.

Bu deneyler, 2023 yazında liseli öğrencilerin katıldığı 10 haftalık bir yaz araştırma programı kapsamında gerçekleştirildi. Çalışmanın yazarları arasında Sophia Goodnow, Elizabeth MacLeod, Sarah Nicolson ve Lucy Thompson isimli dört lise öğrencisi de yer alıyor.

Yeni Nesil Doğal Kene Kovucular Yolda

Araştırmacılar, oktenali temel alan yeni bir kene kovucu ürün geliştirmek üzere Gearjump Technologies ile iş birliği yapıyor. Amaç sadece insanları değil, açık hava ortamlarını da kenelerden koruyacak çözümler üretmek. Bu madde, pestisitlere alternatif olarak çevresel kontrol yöntemlerinde de kullanılabilir.

Siegel “Pestisit kullanımını azaltarak, oktenal yardımıyla keneleri doğal yollarla uzaklaştırabilir miyiz? Bunu araştırıyoruz.” diyor.