Rusya’nın uzay programını modernize etme ve roketlerini kendi topraklarından fırlatma vizyonunun sembolü olan Vostochny Uzay Üssü, inşaatının başından bu yana bitmek bilmeyen skandallarla gündemden düşmüyor. 2011’de başlayan bu önemli proje, açlık grevleri, ödenmeyen işçi maaşları ve dudak uçuklatan yolsuzluk iddialarıyla gölgelenmişti. Hatta, projeden tam 126 milyon dolarlık hırsızlık yapıldığı bildirilmişti.

Tüm bu olumsuzluklara rağmen uzay üssünde ilerlemeler kaydedildi. 2016 yılında ilk fırlatma rampası “1S”den başarılı bir şekilde ilk Soyuz-2 roketi fırlatıldı ve sekiz yıl sonra, ikinci fırlatma rampası “1A” da Angara roketi fırlatmasıyla hizmete girdi. Rus uzay şirketi Roscosmos, Rusya’nın en doğusundaki bu üste toplamda yedi fırlatma rampası işletmeyi hedefliyor. Ancak bugünün sorunu bambaşka bir cepheden geldi.

Vostochny uzay limanının inşaatını yürüten ana yüklenici olan PSO Kazan şirketi, yüklü miktardaki elektrik faturalarını ödeyemeyince ortalık karıştı. Moscow Times’ın haberine göre, Uzak Doğu Enerji Şirketi, PSO Kazan’ın 627.000 dolarlık ödenmemiş enerji borcu biriktirmesi üzerine, uzay limanının inşaatı devam eden bölgelerine elektrik tedarikini kesti. Enerji şirketi, bu kararı “bölgenin enerji sisteminin çıkarlarını korumak” için aldığını belirtti.

Enerji şirketi, borcun tahsil edilememesi üzerine PSO Kazan’ı iflasa sürüklemek için yasal süreç başlatmayı da planlıyor. Şirket, borcun tamamı ödenmediği takdirde kısıtlayıcı önlemlerin artırılacağı uyarısını yaptı. Uzay üssü yetkilileri, mevcut iki aktif fırlatma rampasının bu anlaşmazlıktan etkilenmediğini ve PSO Kazan’ın borcunu Kasım ayı sonuna kadar ödeyeceğini öne sürdü. Ancak projenin yolsuzluklarla dolu geçmişi göz önüne alındığında, bu vaadin ne kadar güvenilir olduğu bilinmiyor.

Yolsuzluk yuvasına dönüşen ihale süreci

PSO Kazan’ın, bu kadar önemli bir projede ana yüklenici olarak kalması ve Angara roketi için fırlatma sahası inşasını üstlenmesi zaten dikkat çekiciydi. Şirket, 2017’de Angara fırlatma sahası (1A platformu) inşası için sözleşmeyi kazandı. Şirketin o dönemki sahibi, daha önce ülkenin diğer ucunda spor arenaları inşa etmesiyle tanınan Kazanlı Rus milyarder Ravil Ziganshin idi.

Ancak uzay limanı inşaatı macerası iyi başlamadı. Sözleşmenin imzalanması aylar sürdü ve suç faaliyetleri iddiaları ve bitmek bilmeyen gecikmeler nedeniyle Roscosmos, PSO Kazan ile olan sözleşmeyi iptal etme girişiminde bulundu. Crocus Group gibi diğer büyük inşaat firmaları da ihaleye ilgi gösterdi, ancak daha sonra Rus hükümetinin teklif ettiği ücretin, inşaatın gerçek maliyetinin çok altında olduğunu belirterek tekliften çekildiler. Crocus Group’un kurucusu Aras Agalarov, o dönemde yaptığı açıklamada, “Hazır olduğumu söyledim ama o kadar paraya değil… Maliyeti artırırsanız, her şeyi iki yılda alırsınız. Aksi takdirde, üzgünüm” demişti.

Bunun üzerine, o zamanki Roscosmos başkanı Dmitri Rogozin, Angara fırlatma rampasının inşasını yönetmek üzere şaşırtıcı bir kararla tekrar PSO Kazan’a geri döndü. Bağımsız gözlemciler bu ani geri dönüşe şaşırarak, Roscosmos’un inşaat sektöründe o kadar kötü bir üne sahip olup olmadığını veya işi başka bir firmaya kabul ettiremeyecek kadar zor durumda kalıp kalmadığını sorguladılar. Yıllar süren gecikmeler ve maliyet aşımlarının ardından Angara pisti nihayet tamamlandı ve ilk fırlatma geçen Kasım’da yapıldı. Ancak o tarihten bu yana A1 pistinden ikinci bir fırlatma gerçekleşmediği için, bu pahalı rampaya yönelik çok fazla talep olmadığı görülüyor.