Gökbilimciler, geçtiğimiz aylarda Güneş Sistemi’nden olağanüstü bir süratle geçen ve 3I/ATLAS adı verilen yıldızlararası bir kuyrukluyıldız tespit etti. Bu alışılmadık nesne, önceki ziyaretçilerimiz Oumuamua ve Borisov’dan neredeyse iki kat daha hızlıydı. Bilim insanları, 33 milyar tondan fazla kütleye sahip olabileceği tahmin edilen bu dev gezginin geçmişini aydınlatmak için kapsamlı bir çalışma yürüttü ve galaksideki 13 milyondan fazla yıldızı içeren simülasyonlarla izini sürdü.

3I/ATLAS’ın Güneş Sistemi’nden geçişi yakından izleniyor. Hatta NASA’nın Mars’taki Perseverance keşif aracının bile bu kuyrukluyıldızın bulunduğu görüntüleri yakalamış olabileceği düşünülüyor. Ancak tüm bu takibin arkasındaki en büyük soru şuydu: Bu cisim tam olarak nereden geldi?

Neyse ki, kütle çekiminin zaman açısından simetrik olması, fizik yasalarının yörüngesi bilinen bir cismin geçmiş hareketini takip etmeyi mümkün kılıyor. İspanya’daki A Coruña Üniversitesi’nden bir ekip, Avrupa Uzay Ajansı’nın Samanyolu’nun üç boyutlu haritasını çıkaran dev projesi olan Gaia görevinden elde edilen verileri kullanarak bu zorlu iz sürme işini üstlendi. Araştırmacılar, 3I/ATLAS’ın izini 10 milyon yıl öncesine kadar takip etmeyi başardılar.

93 olası karşılaşma analiz edildi

Araştırma ekibi, 3I/ATLAS’ın geçmişte galaksi içindeki yolculuğu sırasında diğer yıldızlara ne kadar yaklaştığını analiz etti. Çalışma, cismin 2 parsek (yaklaşık 6,5 ışık yılı) kadar yaklaştığı tam 93 olası karşılaşma belirledi. Ancak bilim insanları, bu yakın geçişlerin yörüngeyi kayda değer biçimde bozacak kadar güçlü olmadığını tespit etti. Başka bir deyişle, bu yıldızlararası gezgin, galaksinin içinde büyük ölçüde tek başına ve kendi rotasında ilerlemeyi başarmıştı.

Yapılan bu detaylı analiz, 3I/ATLAS‘ın nereden geldiği sorusuna da ışık tutuyor. Cismin geçmişteki olası yakın karşılaşmalarının yörüngesini önemli ölçüde etkilememiş olması, onun galaksimizin “ince disk” bölgesinden gelmiş olabileceği ihtimalini güçlendiriyor. Daha önceki bazı teoriler, nesnenin “kalın disk” kökenli olabileceğini öne sürmüştü, ancak 3I/ATLAS’ın galaktik düzlemden çok az sapması bu ihtimali zayıflatıyor.

Milyarlarca yıllık bir zaman kapsülü

Araştırmacılar, elde edilen tüm verileri birleştirdiklerinde, 3I/ATLAS’ın Güneş’in yakın çevresinde ince disk yörüngesinde hareket ettiğine işaret ediyor. Ancak cismin tam kaynağı hala bilinmiyor ve milyarlarca yıldır galakside tek başına dolaşıyor olabileceği düşünülüyor.

Gökbilimciler, bu yıldızlararası misafirin yaşının yaklaşık 10 milyar yıl olabileceğini tahmin ediyor. Bu, 3I/ATLAS’ın, evrenin ilk gezegen sistemlerinin oluşumuna dair ipuçları barındıran, adeta kozmik bir zaman kapsülü olabileceği anlamına geliyor. Onun kökenini netleştirmek için yapılacak daha fazla çalışma, Samanyolu’ndaki gezegen sistemlerinin erken dönem dinamiklerini anlamamıza yardımcı olabilir.

Bu kapsamlı çalışma, henüz hakem değerlendirmesinden geçmemiş olsa da, bilim dünyasının önemli ön baskı sunucularından arXiv’de yayımlandı…