Bilim insanları, Mars’ın yüzeyinde uzun süredir fark edilmeyen gizli bir volkanın izlerini keşfetti. Bu oluşumun, bir zamanlar suyla dolu olduğu düşünülen Jezero Krateri’nde yaşam için elverişli koşullar yaratmış olabileceği düşünülüyor.

Mars’ın Sır Dolu Coğrafyası

Kızıl Gezegen’in yüzeyi, kraterlerle, kanyonlarla ve gizemli jeolojik yapılarla dolu. Bilim insanları, Mars’ın bu karmaşık geçmişini çözmek için farklı bölgelerde araştırmalarını sürdürüyor. Son bulgular ise oldukça heyecan verici: Mars’ın Jezero Krateri’nin kenarında bulunan bir dağın aslında gizlenmiş bir yanardağ olabileceği ortaya çıktı.

Jezero Mons: Saklı Bir Volkan mı?

Jezero Mons adı verilen bu zirvenin, Mars’ın jeolojik tarihine dair yeni ipuçları sunduğu düşünülüyor. Araştırma, Communications Earth & Environment dergisinde Mayıs ayında yayımlandı. Çalışmada, uzun süredir volkanik kökenli olduğu tahmin edilen bu yapının gerçekten bir yanardağ olduğuna dair güçlü kanıtlar bulundu.

Araştırmacılar, Mars yörüngesindeki üç farklı uzay aracının ve NASA’nın Perseverance keşif aracının topladığı verileri inceledi. Sonuçlar, Jezero Mons’un Dünya’da ve Mars’ta bilinen patlayıcı volkanlarla benzer özellikler taşıdığını gösterdi.

“Mars’ta Daha Fazla Volkan Olabilir”

Georgia Tech’te görev yapan ve çalışmanın yazarlarından biri olan Profesör James Wray, “Jezero Krateri Mars’ın en çok incelenen alanlarından biri. Eğer burada bile saklı bir yanardağ bulabiliyorsak, Mars’ta keşfedilmeyi bekleyen daha niceleri olabilir,” diyerek bulgunun önemini vurguladı.

Wray, 2007 yılında Jezero Mons’u ilk kez gördüğünde, düşük çözünürlüklü görüntülerden bir volkan olabileceğine dair bir hisse kapıldığını belirtiyor. Ancak o dönem bilim insanları kraterin göl geçmişine odaklandıkları için dağın volkanik yapısı göz ardı edilmişti.

Perseverance’tan Gelen Sürpriz Bulgular

2021’de Jezero Krateri’ne iniş yapan Perseverance aracı, Mars yüzeyinden örnekler toplayarak hem gezegenin geçmişini hem de olası yaşam izlerini araştırmaya başladı. Araçtan elde edilen veriler, kraterin tabanının su kaynaklı tortullardan çok, volkanik kayaçlardan oluştuğunu ortaya koydu. Bu durum, bilim insanlarının dikkatini tekrar Jezero Mons’a çevirmesine neden oldu.

Volkanik Kanıtlar Giderek Güçleniyor

Çalışmada yer alan yüksek lisans öğrencisi Sara Cuevas-Quiñones ve ekibi, NASA ve ESA’nın (Avrupa Uzay Ajansı) Mars görevlerinden elde edilen verileri birleştirerek Jezero Mons’un yapısını detaylı biçimde analiz etti. Yapının boyutları ve şekli, Mars’taki Zephyria ve Apollinaris Tholi gibi volkanik dağlarla ve Dünya’daki Antarktika’daki Sidley Dağı ile büyük benzerlik gösteriyor.

Ayrıca dağın yüzeyinde çarpma kraterlerinin neredeyse hiç bulunmaması ve ısıyı tutmayan bir yapıya sahip olması, volkanik külle kaplı olabileceği ihtimalini güçlendiriyor. Dağın kuzeybatı yamaçlarında lav akıntılarına benzer izlerin krater tabanına kadar uzandığı gözlemlendi. Bu da, Perseverance’ın tespit ettiği magmatik kayanın kaynağının Jezero Mons olabileceğini düşündürüyor.

Volkan, Yaşam İçin Enerji Kaynağı Olabilir

Her ne kadar bu veriler Jezero Mons’un kesin olarak bir yanardağ olduğunu kanıtlamasa da, şimdiye kadar elde edilen en güçlü bulgular arasında yer alıyor. Ayrıca bu volkan, Mars’ta geçmişte var olmuş olabilecek yaşam için önemli bir rol oynamış olabilir. Çünkü bir yanardağ, hidrotermal aktivite yoluyla yaşamı destekleyebilecek enerji kaynakları sunabilir.

Gözler, Dünya’ya Getirilecek Örneklerde

Araştırmacılar şimdi, Perseverance’ın topladığı örneklerin Dünya’ya geri getirilmesini bekliyor. Bu örnekler üzerinde radyoizotop tarihlemesi yapılarak kayaçların yaşı net biçimde belirlenebilir. Böylece Jezero Krateri’nin yaşı da kesinleştirilebilir ve Mars’ın jeolojik tarihi hakkında daha ayrıntılı bilgi edinilebilir.

Ancak bu örneklerin Dünya’ya getirilmesi için henüz kesinleşmiş bir plan yok. NASA, 2026’da iki aşamalı bir Mars Örnek Dönüşü (MSR) görevi için değerlendirme yapıyor. Fakat dönemin ABD Başkanı Donald Trump’ın sunduğu 2026 bütçe tasarısı, bu projeyi fon yetersizliği nedeniyle tehlikeye sokabilir.

“Bu Örnekler Büyük Bir Bilimsel Dönüm Noktası Olabilir”

James Wray, “Bu örnekler Dünya’ya getirilebilirse, gerçekten çığır açacak bilimsel keşifler yapabiliriz,” diyerek, projenin geleceğiyle ilgili umudunu koruyor.