Gürcistan’da aynı ilçede yaşayan dört erkek, normalde Güneydoğu Asya ve Kuzey Avustralya gibi tropik bölgelerde görülen ölümcül bir toprak bakterisine yakalandı. Tüm genom dizilimleri, bu vakalardaki bakterilerin birbirine oldukça yakın olduğunu ve ortak bir kaynaktan gelmiş olabileceğini gösterdi.

Bakteri genellikle kişiden kişiye bulaşmaz. Enfekte olan erkeklerin de yakın dönemde riskli bölgelere seyahat geçmişi bulunmuyordu. İlginç bir şekilde, vakaların zaman aralığı da dikkat çekici: İlk vaka 1983’te, ikinci vaka 1989’da, son iki vaka ise Eylül 2024’te birer gün arayla ortaya çıktı.

Bakterinin kaynağı ve Helene Kasırgası

Emerging Infectious Diseases dergisinde yayımlanan bir araştırma, vakaların nedeni olan Burkholderia pseudomallei bakterisinin onlarca yıldır Gürcistan’da gizleniyor olabileceğini ortaya koydu. Araştırmacılar, bakterinin yeniden ortaya çıkışını Helene Kasırgası’nın tetiklemiş olabileceğini düşünüyor.

Bakterinin endemik olduğu bölgelerde şiddetli hava olaylarının ardından enfeksiyonların arttığı biliniyor. 26 Eylül 2024’te Gürcistan’ı vuran Helene Kasırgası da buna örnek gösteriliyor. Kasırga sırasında dışarıda çalışan iki erkek, yoğun yağmur, rüzgar, çamur ve toza maruz kaldıktan kısa süre sonra hastalandı.

Melioidoz: Zor teşhis, yüksek risk

Bakteri, melioidoz adı verilen ciddi bir hastalığa neden oluyor. Teşhisi zor, tedavisi ise güç olabiliyor çünkü bazı antibiyotiklere doğal direnç gösteriyor. Bakteri solunum yoluyla veya açık yaralardan vücuda girebiliyor. Enfeksiyon bazı durumlarda yalnızca akciğer veya ciltle sınırlı kalabiliyor, ancak kana karıştığında organlara yayılıp ölümcül olabiliyor.

Tedavi edilmezse ölüm oranı yüzde 90’a kadar çıkabiliyor. Erken ve etkili tedaviyle bu oran yüzde 40’ın altına düşüyor. 2024’teki hastaların ikisi de ağır sepsis tablosuyla hastaneye yatırıldı, yoğun antibiyotik tedavisiyle iyileşti. Ancak bir hastada enfeksiyon kasım ayında nüks etti.

Eski vakalar ve kasırga bağlantısı

1980’lerde görülen iki vaka ölümle sonuçlandı.

Hasta 3 (1989): Vietnam Savaşı gazisiydi. Ölümünden kısa süre önce Hugo Kasırgası Gürcistan’a ulaşmış ve bölgeye yoğun yağış bırakmıştı.

Hasta 4 (1983): Seyahat geçmişi olmayan bir başka gazi, enfeksiyon sonucu yaşamını yitirdi. Bu kişinin çalıştığı askeri üs, 2024’teki vakaların görüldüğü şantiyeye çok yakındı.

Gürcistan’da yerleşik olabilir mi?

Araştırmacılar, bu vakaların bakterinin ilçede çevresel olarak bulunduğunu düşündürdüğünü belirtiyor. Daha önce 2022’de Mississippi’de yapılan çalışmalarda da B. pseudomallei toprağa yerleşmiş halde tespit edilmişti.

Yeni araştırmada ayrıca, bakterinin Gürcistan’a Vietnam Savaşı sırasında askerler veya askeri ekipman aracılığıyla gelmiş olabileceği ihtimali dile getiriliyor. Ancak bunun kesinleşmesi için Mississippi’de olduğu gibi çevreden alınan örneklerde bakterinin varlığının doğrulanması gerekiyor.

Alternatif kaynak ihtimali

Araştırmacılar, farklı olasılıkları da dışlamıyor. Örneğin 2021’de dört ABD eyaletinde görülen melioidoz vakalarının, Walmart’ta satılan değerli taşlar içeren bir aromaterapi spreyinden kaynaklandığı ortaya çıkmıştı. Bu vakalarda iki kişi hayatını kaybetmiş, bir çocuk ise kalıcı beyin hasarıyla hayatta kalmıştı.