Hollanda merkezli dijital haklar kuruluşu Bits of Freedom (BoF), Meta’ya (Facebook ve Instagram’ın çatı şirketi) açtığı davada önemli bir kazanım elde etti. Amsterdam Bölge Mahkemesi, Meta’nın kullanıcıları algoritmik akışa zorlamasının Dijital Hizmetler Yasası’na (DSA) aykırı olduğuna hükmetti.

Neden dava açıldı?

Geçtiğimiz ay BoF, Meta’yı kullanıcıların algoritmik akış yerine kalıcı olarak kronolojik sıralamayı seçme hakkını engellediği gerekçesiyle dava etmişti. Özellikle seçim dönemlerinde bu kısıtlamanın, kamuoyunun tarafsız bilgiye erişimini zorlaştırdığı savunuldu.

BoF, dijital hak ve gizlilik alanında aktif bir sivil toplum kuruluşu. Her yıl düzenlediği Big Brother Awards ile en büyük “gizlilik ihlalcilerini” ifşa etmesiyle tanınıyor.

Gizlenmiş seçenekler ve “karanlık desenler”

Instagram’da kronolojik akış seçeneği, uygulama logosunun altına gizlenmişti.

Facebook’ta ise bu ayarı bulmak için farklı menülere ulaşmak gerekiyordu.

Mahkeme, bu yöntemi “karanlık desen” (dark pattern) olarak tanımladı. DSA’nın 25. maddesi uyarınca, kullanıcıların tercihlerini zorlaştıran ve sürekli sıfırlayan bu tür tasarımlar yasak.

Dijital Hizmetler Yasası (DSA) neyi hedefliyor?

Avrupa Birliği tarafından 2020’de çıkarılan DSA ve DMA (Dijital Pazarlar Yasası), özellikle 45 milyonun üzerinde aktif kullanıcıya sahip dev platformları (VLOPs ve VLOSEs) hedef alıyor.
Bu yasalar:

  • Yasadışı içerikle mücadele,

  • Kullanıcıların moderasyon kararlarına itiraz hakkı,

  • Algoritmaların işleyişine dair şeffaflık,

gibi zorunluluklar getiriyor.

Meta ve Elon Musk’ın sahibi olduğu X (Twitter) bu düzenlemelere en çok direnen şirketler arasında.

Mahkemenin kararı: Meta için zorunluluklar

Karara göre Meta, iki hafta içinde:

  • Kullanıcılara kalıcı ve kolay erişilebilir bir kronolojik akış seçeneği sunmak,

  • Seçimin uygulamadan çıkıldığında veya başka sayfalara geçildiğinde kaybolmamasını sağlamak zorunda.

Aksi takdirde Meta, günde 100 bin euro para cezası ödeyecek. Bu cezanın üst limiti 5 milyon euro olarak belirlendi. Ayrıca Meta, BoF’un dava masraflarını da karşılayacak.

“Meta dokunulmaz değil”

BoF sözcüsü Maartje Knaap, karar sonrası yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:

“Bir avuç Amerikalı teknoloji milyarderinin dünyayı nasıl gördüğümüzü belirlemesi kabul edilemez. Bu karar, Meta’nın dokunulmaz olmadığını gösteriyor.”