Çizgi romanlarda Örümcek Adam, olağanüstü bir yetenek olarak “Örümcek hisler”e (Spidey Sense) sahiptir; yani tehlikeyi önceden hissedebilir. Şimdi yapılan araştırmalar, örümceklerin ağlarını kullanarak titreşim ve ses dalgalarını algılama yeteneğinin, bu kurgusal güçten esinlenen gerçek bir fenomen olabileceğini gösteriyor. İnsan ve hayvan işitmesi, kulak zarları aracılığıyla basınç değişikliklerini ve titreşimleri algılarken, örümceklerdeki bu özel algı sistemi, en ufak titreşimleri bile fark edebilme yeteneğiyle tamamen farklı bir işleyişe sahip.

Örümceklerin kulak zarı yok ama yine de işitebilirler

Herkesin bildiği gibi insanlar ve çoğu omurgalı türü, ses dalgalarını kulak zarları sayesinde algılar. Peki ya örümcekler ve diğer eklembacaklılar? Sesleri duyabilirler mi ve bunu nasıl yaparlar?

Binghamton Üniversitesi’nden Profesör Ron Miles, otuz yılı aşkın süredir bu sorunun peşinden gidiyor. Miles ve Cornell Üniversitesi’nden biyolog Ron Hoy, küre dokuyan örümcekler üzerinde yaptıkları çalışmalar sayesinde, bu yaratıkların “Spidey Sense”inin, titreşimleri algılama şeklimizi yeniden tanımlayabileceğini ortaya koydu.

Örümcekler sesi hissediyor ve yönünü %100 doğrulukla tespit edebiliyor

Araştırma ekibi, kampüsün farklı bölgelerinden topladıkları küre dokuyan örümcekleri, dikdörtgen çerçeveler içinde ağ kurmaya teşvik etti. Bu çerçeveli ağlar, yankısız bir odada, ses geçirmeyen bir odada yerleştirildi; böylece hoparlörler ve ağlar bağımsız olarak kontrol edilebildi.

İlk olarak, ağlardan 3 metre uzaklıktaki hoparlörlerle “saf ton” sesler verildi. Ekip, örümceklerin 68 desibele kadar düşük sesleri bile algılayabildiğini gözlemledi. (68 dB normal konuşma seviyesine eşdeğer, yüksek veya zarar verici değil.)

Daha sonra ağları hoparlörlere %45 açıyla yerleştirerek sesin kaynağı ve yönü değiştirildi. Şaşırtıcı şekilde örümcekler bunu anında fark etti. Araştırmaya göre örümcekler, sesin yönünü %100 doğrulukla belirleyebiliyor.

Ayrıca, örümceklerin potansiyel avları ağlarını titreştirdiğinde verdiği tepkiler zaten biliniyor. Ancak bu yeni deneylerde, örümceklerin havadaki seslere karşı da döndüğü, çömeldiği veya düzleştiği ilk kez gözlemlendi.

Araştırmacılar, lazer vibrometri kullanarak 1000’den fazla ağ noktası üzerindeki titreşim yoğunluğunu ölçtü. Sonuçlar, ağın ses dalgalarını neredeyse maksimum verimlilikle ilettiğini ve titreşimlerin örümceğe ulaştığında hâlâ 68 dB civarında olduğunu doğruladı.

Örümceklerin ağları işitsel bir araç olarak kullandığı ortaya çıktı

Profesör Miles, örümceklerin geleneksel anlamda işitmeye sahip olmamalarına rağmen sesi “algılayabildiğini” doğruladı. Deneylerde on iki örümcekten dördü hareket ederek bunu kanıtladı.

Araştırma, örümceklerin ipek şeritlerin gerilimini değiştirerek farklı frekanslara duyarlı hâle gelebileceğini ortaya koyuyor. Böylece örümcek, ağını adeta özelleştirip genişletilmiş bir işitsel sistem gibi kullanabiliyor.

Sonuç olarak, Örümcek Adam’ın tehlikeyi sezdiği gibi, örümcekler de ağlarını kullanarak avları veya yırtıcıları önceden fark edebiliyor. Yani bir dahaki sefere Spidey başını hızlıca hareket ettirdiğinde, aslında gerçek bir örümcek zekâsını hatırlamış olabilirsiniz.