Antik Maya uygarlığı, gökyüzünü gözlemleme ve astrolojik olayları kaydetme yeteneğiyle her zaman hayranlık uyandırmıştır. Ancak 260 günlük özgün yapısından dolayı Maya takviminin nasıl çalıştığı ve özellikle de Dünya, Ay ve Güneş’in karmaşık dansı olan tutulmaları nasıl bu kadar isabetli tahmin ettiği modern arkeologlar için uzun süredir çözülemeyen bir gizem.

Yeni bir araştırma ise, Mayaların bu kozmik olguları tahmin etme yöntemine dair çarpıcı bir sırrı aydınlatıyor.

Araştırmacılar, Mayaların uğurlu işaretler için gökyüzüne baktığını zaten biliyordu. Mayaların Dresden Kodeksi’nde yer alan bir tablo, 405 yeni Ay döngüsünü listeliyor. Bu veri, Mayaların yeni veya dolunayın oluşumunu bir günlük bir hata payıyla tahmin edebilmesini sağlıyordu. Ancak tutulmalar, sadece dolunay veya yeni ay sırasında değil, aynı zamanda Ay’ın yörüngesi ile Dünya’nın yörüngesinin kesişim noktalarında (düğüm noktalarında) meydana geliyordu, bu da tahmin işini çok daha karmaşık hale getiriyordu.

Tutulma döngülerini sıfırlamanın sırrı

Söz konusu Ay takvimi tablosu, olduğu gibi kullanıldığında, birkaç döngüden sonra tutulma tahmin yeteneğini yitirmeye başlayacaktı. Ancak Mayaların takvim uzmanları, bu sorunu aşmanın zekice bir yolunu bulmuştu: Tabloyu belirli aralıklarla sıfırlıyorlardı.

Baş yazar Profesör John Justeson’ın açıklamasına göre, tabloda tutulmaların tam hizalanmasına en yakın iki nokta bulunuyor. Bu noktalar, iki özel tutulma döngüsü olan 223 ve 358 sinodik ayı temsil ediyor.

358 Ay (Inex Döngüsü): Bu döngü, Dünya, Ay ve Güneş’in hizalanmasına sadece çok küçük bir zaman dilimi hatasıyla denk geliyordu.

223 Ay (Saros Döngüsü): Bu döngü ise 358 aylık döngüden yaklaşık dört kat daha büyük bir hataya sahipti.

Mayalar, Ay takvimi tablolarını bu iki belirli döngüyü (358 ve 223) kullanarak periyodik olarak sıfırlamayı öğrenmişlerdi. Bu düzenli düzeltmeler sayesinde, tahminleri yüzlerce yıl boyunca şaşırtıcı bir doğrulukla sürdürebildiler.

Araştırmacılar, bu takvimin büyük olasılıkla MS 1083-1116 veya 1116-1140 yılları için tasarlandığını ve dolayısıyla bu yıllarda Meksika’dan geçenler de dahil olmak üzere tüm tutulmaları tahmin etmiş olabileceğini öne sürüyor. Çalışma, Mayaların basit bir gözlemci topluluğu olmaktan öte, gelişmiş matematiksel ve astronomik döngüleri kavrayan derin bir bilimsel anlayışa sahip olduğunu bir kez daha kanıtlıyor.

Bulgular, Science Advances dergisinde yayımlandı.