Çin’in uzay istasyonu Tiangong’da görev yapan üç taykonot, yani Çinli astronot, Dünya’ya dönmelerine saatler kala şüpheli bir uzay çöpü parçası tarafından çarpılma tehlikesi yaşadı. Olayın ardından mürettebatın dönüşü süresiz olarak ertelenirken, yetkililer çarpmanın kapsülde ne kadar hasara yol açtığını ve taykonotların ne zaman geri döneceğini belirlemek için soruşturma başlattı.

Shenzhou-20 ekibi olarak bilinen Wang Jie, Chen Zhongrui ve Chen Dong’dan oluşan taykonot üçlüsü, 24 Nisan’dan bu yana Tiangong uzay istasyonunda bulunuyordu. 31 Ekim’de istasyona ulaşan Shenzhou-21 ekibine görevlerini başarıyla devrettikten sonra, 5 Kasım günü Dünya’ya dönmeleri bekleniyordu. Ancak Çin Uzay Ajansı CMSA, Çarşamba günü yerel saatle 10:30 civarında sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamayla dönüşün ertelendiğini duyurdu.

Gecikmenin resmi nedeni, mürettebatın dönüş kapsülünün “küçük uzay enkazı tarafından çarpılma şüphesi” olarak belirtildi. CMSA, şu anda istasyonda bulunan altı taykonotun sağlığını ve güvenliğini sağlamak amacıyla bir çarpma analizi ve risk değerlendirmesinin devam ettiğini ekledi, ancak başka detay paylaşılmadı.

Potansiyel olarak hasar gören uzay aracı, Shenzhou-20 ekibini istasyona ulaştırdığından beri kenetlenmiş durumda bulunuyor. Bu araç; bir güç ve itki modülü, mürettebat yaşam alanı ve paraşüt destekli bir geri dönüş modülü olmak üzere üç ana bölümden oluşuyor.

Kapsül hasar gördüyse ne olacak?

Eğer bu bölümlerden herhangi biri güvensiz kabul edilirse, uzay aracı muhtemelen taykonotlar olmadan Dünya’ya geri gönderilecek. CMSA yönergelerine göre, böyle bir senaryoda Shenzhou-20 mürettebatı, istasyonda yeni bulunan Shenzhou-21’in dönüş modülü ile Dünya’ya dönecek. Shenzhou-21’in modülü ise daha sonra CMSA’nın beklemede tuttuğu başka bir yedek uzay aracıyla değiştirilecek.

Bu olay, aynı zamanda Shenzhou-20 Komutanı Chen Dong’un rekorunu daha da uzatmasına neden olmuş durumda. Dong, halihazırda bir Çinli astronot tarafından uzayda geçirilen kümülatif gün sayısında 400 günü aşarak rekoru elinde bulunduruyordu.

Bu durum, daha önce Uluslararası Uzay İstasyonu’nda meteorit çarpması nedeniyle dönüş modülü hasar gören ve istemsizce en uzun uzay uçuşu rekorunu (371 gün) kıran NASA astronotu Frank Rubio‘nun yaşadıklarını anımsatıyor.

Uzay çöpü tehdidi ve Kessler Sendromu

Bu, Çin’in uzay istasyonunun uzay çöpünden etkilenme tehlikesiyle ilk karşılaşması değil. 2023 yılında istasyonun güneş panellerinden biri enkaz tarafından çarpılmış ve kısmi elektrik kesintisine yol açmıştı. Bunun sonucunda, son uzay yürüyüşlerinde istasyonun dış kısımlarına ek koruyucu kalkanlar eklenmişti.

Uluslararası Uzay İstasyonu da sürekli olarak büyük enkaz parçalarından kaçınmak için yeniden konumlandırılmak zorunda kalıyor ve robotik kolu Canadarm2 gibi kısımları yıllar içinde çarpışmalardan hasar gördü.

Dünya’nın yörüngesindeki uzay çöpü miktarı, gezegenimiz etrafındaki uzay aracı sayısının artmasıyla birlikte hızla yükseliyor. Bazı uzmanlar, bu durumun devam etmesi halinde, çarpışmaların zincirleme bir reaksiyon başlatarak alçak Dünya yörüngesini kullanılamaz hale getireceği “Kessler Sendromu” olarak bilinen teorik ancak çok gerçek bir risk senaryosuna ulaşabileceği endişesini taşıyor.