Yeni salgın yüzünden okullar kapatılacak mı?

Dünya Sağlık Örgütü’nün gerçekleştirdiği Acil Durum Komitesi
Toplantısı’nda maymun çiçeği hastalığının uluslararası önemde bir
halk sağlığı acil durumu oluşturduğu bildirildi. Üç yıl içinde
ikinci kez küresel acil durum ilan edilen ve bu kez öncekilerden
daha ölümcül olarak seyreden hastalık, Kongo başta olmak üzere 13
Afrika ülkesinde tespit edildi.

Sağlık Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre ise; 2024 yılında
Türkiye’de maymun çiçeği vakasına rastlanmamış olup, şuan için ek
tedbir ve kısıtlama bulunmamaktadır. Bilim kurulu tarafından
yapılan takip ve incelemelerle birlikte yeni gelişmelere göre
değerlendirmeler yapılacaktır.

Maymun Çiçeği Virüsü (Mpox) Nedir?

LifeClub Sağlıklı Yaşam Hizmetleri’nden Aile Hekimliği
Uzmanı Dr. İyigün Gedik, tüm dünyada endişe yaratan maymun
çiçeği hastalığı ile ilgili şunları söyledi: “Maymun çiçeği, ilk
olarak bir maymun kolonisinden 1950’de izole edilen, insanlarda ve
hayvanlarda hastalık yapabilen bir virüstür. Maymun çiçeği
virüsünün ilk kaynağı bilinmemekte olup Afrika’da yaşayan vahşi
hayvanlar ve kemirgenler kaynaklı olabileceği düşünülmektedir.
Maymunlar ve insanlar virüsün tesadüfi konaklarıdır. İnsanlarda ilk
olarak 1970’li yıllarda Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde bir
hastalık şeklinde görülmüştür.

Dünya üzerinde salgın şeklinde yayılması ilk olarak 2003’te
Amerika’da olmuştur. 2022’de gerçekleşen ikinci salgında birden çok
ülke etkilenmiş ve insandan insana yaygın bulaşıyla endişelerin
odağı olmuştur.

1980 yılına kadar devam eden çiçek hastalığı aşısının, maymun
çiçeği hastalığının yayılmasını da durdurmada etkili olabileceği
Dünya Sağlık Örgütü tarafından bildirilmiştir. Çiçek aşılamasının
durdurulmasının maymun çiçeğine karşı duyarlılığı artırabileceği ve
vakaların bu nedenle gelişebileceği düşünülmektedir.”

Nasıl Bulaşıyor?

Hastalığın bulaşı hızının yüksek olduğuna dikkat çeken LifeClub
hekimlerinden Aile Hekimliği Uzmanı Dr. İyigün
Gedik, “Maymun çiçeği virüsünün görüldüğü vakalarda
Afrika’ya seyahat öyküsünün bulunması ya da hasta kişilerle yakın
temas ön plana çıkmaktadır. 2022 yılındaki salgında cinsel temas
yoluyla bulaş ön plana çıkmış olup, maymun çiçeği virüsünden
etkilenenlerin çoğunda cinsel temas öyküsü tespit edilmiştir. 
Fakat sadece cinsel temas değil, ev içi yakın temas ve mesleki
maruziyet sonucu bulaşın olduğu da unutulmamalıdır.

Deriden yakın temas ve ortamdan solunum yoluyla vücuda giren
virüs, ortalama 5-13 günlük bir kuluçka süresinden sonra hastalık
belirtilerini oluşturmaya başlar. Öncelikle ateş, titreme ve kas
ağrılarıyla standart bir viral enfeksiyon başlar. Sonrasında
hastalığın karakteristik döküntüsü görülür. Döküntüler tüm ciltte
görülmekle birlikte genital, anal ve oral lezyonlar öne
çıkabilmektedir. Döküntü önce 2-5 mm’lik kızarıklıklar olarak
başlar, sonrasında içi su ve hücre artığı dolu veziküllere ve
psödopüstüllere döner. 7 ile 14 gün arasında kabuk bağlayarak
sonlanır. Lezyonlar ilk başta ağrılı olabilir ve kabuk bağlama
döneminde kaşıntı gelişebilir” dedi.

Tanı ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Uzm. Dr. İyigün Gedik, cilt lezyonlarından ve
sıvılardan alınan örneklerden PCR testiyle virüs üretilerek tanı
konulduğunu belirtti ve ekledi: “Tedavide bazı antiviral ajanların
(tekovirimat, brinsidofovir, sidofovir) maymun çiçeğine karşı
etkili olabileceği düşünülmektedir. Şu an için kesin bir tedavisi
olmamakla birlikte destekleyici tedaviler uygulanmaktadır.

Hastalığa karşı çiçek aşısının etkili olacağı düşünülse de
günümüzde çiçek aşısı kullanılmamaktadır. Maymun çiçeğine karşı
geliştirilmiş Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA ) onaylı bir aşı
bulunmaktadır.”

Korunmak İçin Ne Yapmalı?

Maymun çiçeği virüsünden korunma yöntemlerine de
değinen Uzm. Dr. İyigün Gedik, sözlerini
şöyle noktaladı: “Maymun çiçeğinin karakteristik döküntüsü olan
veya endemik bölgelere seyahat öyküsü olan kişilerle yakın temastan
kaçınmak, bu kişilerin çarşafları ve kişisel eşyalarıyla teması
önlemek gerekir. Yakın temas durumunda standart korunma önlemleri
uygulanmalıdır.”