Şaşırtıcı keşif: Eklembacaklıların boyları, 470 milyon yıl önce 2 metreye kadar ulaşabiliyormuş

Fas’taki Fezouata Shale’de yeni keşfedilen bir alan, yakınlardaki alanlarda bulunanlara benzeyen, ancak daha da büyük canlıları ortaya çıkararak, modern eklembacaklıların atalarının bir zamanlar ne kadar büyüyebildiğini gösteriyor. Bugün, örümcekleri, midyeleri ve kırkayakları içeren eklembacaklılar, çoğunlukla bollukları ve aşırı çeşitlilikleriyle biliniyor, ancak çok azı devasa denilebilecek boyutlara ulaşıyor. Ancak görünene göre bir zamanlar 2 metre uzunluğa kadar ulaşıyorlardı.

Fas’ın Cezayir sınırına yakın bir noktada bulunan Taichoute, 470 milyon yıl önceki yukarı Floian Aşamasından zengin bir hayvan örneğine ev sahipliği yapıyor. Daha önce benzer yaşta çok az bölge bulundu ve Taichoute’de oluşan şeyllerin fosilleri düz bir şekilde ezmek yerine üç boyutlu olarak koruduğu koşullara sahip. Scientific Reports’taki bir makale, alandaki erken buluntulardan bazılarını ve bunların aynı jeolojik oluşumdaki diğer tortulardan nasıl farklar gösterdiğini açıklıyor.

Fezouata Shale, paleontologlara erken Ordovisiyen Dönemi’ne sunduğu nadir gözlem şansı nedeniyle yakın zamanda dünyanın en önemli 100 jeolojik alanından biri olarak seçildi. Bu bölge, bugün bildiğimiz türlerin ataları olarak daha kolay tanınmaya başladığı Kambriyen Dönemi’nde ortaya çıkan türlerin şaşırtıcı çeşitliliği sırasında oluştu. Ancak bu bölgede daha önce incelenen yatakların 80 kilometre kuzeydoğusunda bulunan Taichoute, önemli ölçüde farklı bir fırsat daha sunuyor.

Lozan Üniversitesi’nden Dr. Farid Saleh yaptığı açıklamada “Bu yerle ilgili her şey yeni – sedimantolojisi, paleontolojisi ve hatta fosillerin korunması – Fezouata Biota’nın Dünya’daki geçmiş yaşam anlayışımızı tamamlamadaki önemini daha da vurguluyor” diyor ve benzer büyüklükteki eklembacaklıların önceki keşiflerinin izole örnekler olmadığını öne sürüyor.

Taichoute’de bulunan örneklerin neredeyse yarısı, eklemli uzuvlara ve sertleştirilmiş ancak esnek dış iskelete sahip “gerçek” eklembacaklılardan (earthropoda) oluşuyor. Bu, önceki üç Fezouata bölgesine göre çok daha yüksek bir oran gösteriyor. Sonraki en yaygın olanı, soyu tükenmiş bir süzücüler grubu olan Graptolitlerdi.

Exeter Üniversitesi’nden Dr. Xiaoya Ma ise, Taichoute’de bulunan örnekleri tanımlamak için yapılması gereken çok fazla çalışma olduğunu ve bazılarının diğer Fezouata bölgelerinden bilinen türler olma ihtimalinin yüksek olduğunu da açıklamasına ekliyor. Ma, “Yine de, büyük boyutları ve serbest yüzme yaşam tarzları, bu ekosistemlerde benzersiz bir rol oynadıklarını gösteriyor” diyor. Ayrıca, Taichoute’de şimdiden Fezouata yataklarında başka yerde bulunmayan trilobit türleri bulundu.

Bu tortu bölgesi o zamanlar Güney Kutbu’na yakın sığ bir denizde yaşayan hayvanları yakaladı. Taichoute fosilleri, daha önce keşfedilen yerlerden birkaç milyon yıl daha genç ve biraz farklı koşullar altında tortulara gömüldü.

Lozan Üniversitesi’nden Dr. Romain Vaucher, “Kalıntılar, su altı heyelanları tarafından nispeten derin bir deniz ortamına taşındı. Bu, fırtına birikintileri tarafından yerine gömülen daha önceki sığ ortamlardaki korunmuş kalıntı keşiflerinden farklı” diyor.

Taichoute örneklerinin daha büyük olmalarının sebebinin zaman aralığı nedeniyle mi yoksa daha derin sularda yaşamalarından mı kaynaklandığı bilinmiyor.

Ayrıca bu alanda, eklembacaklıların parçalarına bağlı brakiopodlarla örnekler arasındaki ilişki hakkında bazı bilgiler daha ortaya çıkardı, bu da dönemin devlerinin öldüğünde, dönemin alt sakinleri için bir besin kaynağı haline geldiklerini gösteriyor. Besin ağı, bugün balinaların öldükten sonra deniz tabanında bir yaşam patlaması yaratmalarına benziyor olabilir.

Makale Scientific Reports üzerinde Açık Erişim olarak yayınlandı.