Yenilenebilir enerji ABD’de ilk defa kömürü geride bıraktı: Türkiye ne durumda?

ABD’nin son yıllarda yaptığı yenilenebilir enerji yatırımları dikkatle izlenecek seviyede. ABD Enerji Enformasyon İdaresi’ne (EIA) göre, rüzgar, güneş, hidro, biyokütle ve jeotermalden oluşan yenilenebilir enerji üretimi, 2022 yılında ABD elektrik enerjisi sektöründe ilk kez kömür yakıtlı üretimi geçti.

Genel olarak, ABD elektrik enerjisi sektörü 2022 yılında 4.090 milyon megavat-saat (MWh) enerji üretti. Rüzgar ve güneş enerjisinin toplam üretimi 2021’de yüzde 12 iken 2022’de yüzde 14’e yükseldi. Hidroelektrik enerjisi 2022’de yüzde 6 ile yerinde sayarken biyokütle ve jeotermalde de kayda değer bir değişim yaşanmadı. Böylece 2022’de ABD’de toplam yenilenebilir enerji üretiminin payı yüzde 21 olarak gerçekleştir.

Tenilenebilir enerji kömürü geçti

EIA’nın verilerine göre ABD elektrik enerjisi sektöründeki faydalı ölçekli güneş enerjisi kapasitesi 2021’de 61 GW’tan 2022’de 71 GW’a yükseldi. Rüzgâr kapasitesi ise 2021’de 133 GW iken 2022’de 141 GW’a yükseldi. Bu değerlere çatı tipi güneş enerjisinin eklenmediğini belirtelim. Öte yandan, kömür yakıtlı üretim 2021’de yüzde 23’ten 2022’de yüzde 20’ye düştü. Bunun nedeni olarak bazı santrallerin kapatılması, kalanların ise daha az kullanılması gösteriliyor.

Yenilenebilir enerji kaynakları 2021’de ilk kez nükleer enerji üretimini geçmişti ve bu eğilim artarak devam ediyor. Ek olarak nükleer enerjideki düşüş eğilimi ise devam ediyor. Düşüş yüzde 20’den yüzde 19 seviyesine gerileyip sınırlı bir etki gösterse de bunun nedeni olarak Palisades nükleer enerji santralinin kapatılması gösteriliyor.

Düşüş devam edecek

Ancak ABD’nin nükleer enerjiyi kısa vadede terk etme gibi bir planı bulunmuyor. Bu ayın başında hükümet iklim değişikliğiyle mücadelede yardımcı olması amacıyla yaşlanan nükleer enerji santrallerinin ömrünü uzatmak için 6 milyar dolar kaynak ayırdı. Bu arada doğal gaz halen ABD elektrik üretiminin en büyük kaynağı ve iki puan artışla 2022’de yüzde 39’a yükseldi. EIA hem rüzgar hem de güneş enerjisinin 2023 yılında %1 oranında büyüyeceğini tahmin ediyor. Doğal gazın değişmeyeceği, kömürün ise önümüzdeki yıl üç puan azalarak yüzde 17’ye gerileyeceği tahmin ediliyor.

Türkiye’de son durum ne?

Türkiye Ulusal Enerji Planı çalışmasının sonuçlarına göre elektrik tüketiminin 2025 yılında 380,2 TWh, 2030 yılında 455,3 TWh, 2035 yılında ise 510,5 TWh seviyesine ulaşması bekleniyor. 2022 yılında Türkiye‘nin elektrik üretiminin, yüzde 34,6‘sı kömürden, yüzde 22,2’si doğal gazdan, yüzde 20,6‘sı hidrolik enerjiden, yüzde 10,8’i rüzgardan, yüzde 4,7’si güneşten, yüzde 3,3‘ü jeotermal enerjiden ve yüzde 3,7’si diğer kaynaklardan elde edildi. Dolayısıyla yenilenebilir enerji kaynaklarının oranı yüzde 40 seviyesini geçerek lider konumda. Öte yandan Türkiye’nin kullanılmayan ciddi bir potansiyeli de söz konusu.

2023 yılı Şubat ayı sonu itibarıyla kurulu gücün kaynaklara göre dağılımı ise şu şekilde: Yüzde 30,3’ü hidrolik enerji, yüzde 24,4’ü doğal gaz, yüzde 20,9’u kömür, yüzde 11’i rüzgâr, yüzde 9,3’ü güneş, yüzde 1,6’sı jeotermal ve yüzde 2,5’i ise diğer kaynaklar şeklindedir.